Venezüella’da komün deneyimi ve alternatif medya üzerine

Komünü oluşturan mahalle meclisleri ve halk organizasyonları sadece sosyal-üretim yapan işletmeler kurmaya odaklanmıyorlar. Aynı zamanda mahalleye yönelik iletişim kanallarını genişletmeye ve iyileştirmeye de çalışıyorlar.Caracas kentinin Libertador belediyesine bağlı 22 semtten birisi olan La Pastora, genellikle siyahların yaşadığı bir yerleşim birimi ve aynı zamanda da en eski gecekondu yerleşimlerinden birisi.

İşte bu semtte, 4 yıldır 14 mahalle meclisi sosyalizmin yerelden inşası için ve Hugo Chavez’in hedef olarak gösterdiği komün devletini kurmak için mücadele veriyor. Bu 14 mahalle meclisi birleşerek ‘3 köken komünü’nü oluşturma sürecindeler.Mahallenin ve mahallelinin yol, okul, ulaşım, iletişim, su, barınma ve benzeri gereksinimlerine yanıt vermek için mahallelilerce kurulan ve devlet tarafından finanse edien mahalle örgütlenmeleri olan mahalle konseyleri birleşerek komünleri oluşturuyorlar.

Yerel mahalli örgütler, kültür dernekleri, politik sol örgütler, sosyal hareketler bu organizasyonun temel bileşenlerini oluşturuyor ve mücadelelerinin ana ekseni ise mahalleliyi ortak sorunları etrafında örgütleyerek yerel sorunlara çözüm bulma. İşte adını kurtarıcı Bolivar, Bolivar’ın eğitmeni ve düşünür Simon Rodriguez ve toprak mücadelesi veren Ezequiel Zamora’dan alan 3 köken komünü, inşa sürecine mahallede bulunan Psikiyatri Hastahanesi’nde haftada iki kez toplanarak başladı.

Yapılan toplantılar sonucunda alınan kararların uygulanmaya başlanması ile yavaş yavaş toplantıya katılan mahallelilerin sayısı artıyor, ve bu sayı arttıkça komün inşası da hızlanıyordu.

Komün gelişimi

Gecekondu Arkadaşları adlı mahalle konseyinin finans komisyonu sözcüsü Hibes Leon “komünler kendi kendilerini yönetmeli” diyor ve şöyle devam ediyor: “Öncelikle organizasyon olarak kendimize inanmaya ve kendi olanaklarımızla kaynak yaratmaya odaklanmalıyız. Bolivarcı hükümete daha fazla bağımlı kalamayız, şimdi örgütlü mahalleliler olarak kendimiz için bir şeyler yapma zamanı.”

İşte bu otonom yapı arayışı sonucunda, mahalle halkı tarafından yaratılan ve komün bakanlığınca finanse edilen bir tekstil atölyesi projesi hayata geçirilmiş durumda. Kurulan tekstil atölyesi Negra Matea’nın bir diğer önemi de işletme mülkiyetinin doğrudan komüne ait olması. Ve şimdi komünün tekstil işletmesi, konfeksiyon, baskılı tişört, pantolon, ceket, iç çamaşırı vs üretiyor. Mahallede, mahalle konseylerine iştirak eden 5 işsiz kadına iş imkanı ve mahalleliye de daha ucuz fiyata tekstil ürünlerine erişim olanağı sunuyor. Ayrıca tekstil atölyesi mahalledeki düşük gelirli çocuklara okul üniformalarını sağlıyor.

Xiomara Pinto atölyede çalışan 5 işçi kadından birisi ve şöyle diyor:

“2 yıldır bu tekstil atölyesinde çalışıyorum, öncesinde işsizdim ve o dönemde mahalle konseyinde tekstil atölyesi projesi için kişiler arandığını duydum, beni aday gösterdiler ve çalışacak 5 kişiden birisi olarak seçildim. Sonrasında kesme ve dikiş kursu aldık ve bugün bu projenin bir parçası olduğum için mutluyum.”

Komünün organize ettiği bazı sosyal hizmetler

2010’dan bu yana caddeler, merdivenler ve kaldırımlar iyileştirildi ve mahallelinin ortak kullanımı için yeni alanlar yaratıldı. Mahallede bulunan kamusal alanlarda sportif, kültürel etkinlikler yapılmaya başlandı, mahallenin aydınlatılması (geceleri güvenlik problemine yönelik), su borularının değiştirilmesi, ulaşım sorununa yönelik yeni otobüs ve hatların ilave edilmesi gibi mahallenin temel ihtiyaçlarına cevap verilmeye çalışılıyor.

Ayrıca semtte mahalle meclislerinin olduğu kamusal alanlarda genel sağlık kontrolleri, diş ve göz kontrolleri, laboratuar testlerini içeren parasız sağlık kontrolleri yapılıyor. Haftada bir kez devletin kendi ürettiği ve piyasa fiyatının yarısına halka satılan ürünleri mahalleye getirerek mahallelilerin ürünlere daha ucuz ve adil bir fiyata erişimini sağlıyorlar. Temel amaç mahalle sakinlerinin yaşam kalitelerini arttırmak ve onları yaşadıkları alanın ve yaşamlarının öznesi haline getirmek.Komünü oluşturan mahalle meclisleri ve halk organizasyonları sadece sosyal-üretim yapan işletmeler kurmaya odaklanmıyorlar. Aynı zamanda mahalleye yönelik iletişim kanallarını genişletmeye ve iyileştirmeye de çalışıyorlar.

Halkı bilgilendirmek için bir araç

İşte bu çabanın ürünlerinden birisi de gazete. Gazetenin adı da 3 köken gazetesi. Gazete aracılığı ile mahalleye yönelik projeleri anlatıyor, kültür, sanat, spor gibi mahallede gerçekleştirilen etkinliklerin haberlerini yayımlıyorlar.Gazetenin kurucularından birisi olan Vicente Gallo Pinto şöyle anlatıyor: “Hükümet aracılığı ile edindiğimiz finansal kaynakla makine ve malzeme temin ettik. Şimdi kendimizi iletişim konusunda eğitiyoruz ve ekipman kullanımını öğreniyoruz.”

Gazete çalışanlarından birisi de projenin gelişimini şöyle anlatıyor: “2010 yılında komün çalışması başladığında, semtte yapılan çalışmaları ve etkinlikleri duyurma ve semt sakinlerine ulaşma ihtiyacı duyuldu ve gazete projesi ortaya çıktı.Mahalle konseylerinin sözcüleri olarak gazeteyi nasıl tasarlayacağımızı, bilgiyi nasıl sunacağımızı, kimlerin haber yazacağını, gazetenin kaç sayfa olacağını, gazeteye ne isim vereceğimizi ve mahallelinin örgütlenmesine gazete vasıtasıyla nasıl katkı sağlayacağımızı tartışıp, öneriyi projelendirdikten sonra hükümetten finansal kaynak edinip gerekli ekipmanları aldık ve grafik, gazetecilik, haber yazma vs gibi kurslara katıldık.

Bugünlerde gazetenin 5. sayısını hazırlıyoruz. Gazetemiz 4 sayfadan oluşuyor ve mahalle konseyi sözcüleri tarafından mahallede her eve parasız olarak dağıtılıyor.Gazete projesi ile semt sakinlerine kendimizi anlattığımızı ve halkı etkinliklerimizden haberdar etmeyi başardığımızı düşünüyoruz. Gazetenin sayfa sayısını arttırarak ve yayın periyodunu kısaltarak semt sakinlerinin çıkarları için çalışmaya devam edeceğiz.”

Mahalleleri görünür kılmak için medya

Diğer önemli başarı ise yerel yayın yapan Waraira Repano radyosunun kurulması oldu. 300 Watt’lık bir verici aracılığıyla komünün coğrafi olarak kapsadığı tüm alana yayın yapabilen radyo, 2010 yılında kuruldu. Radyonun kuruluş amacı, semt sakinlerini bilgilendirmek ve Venezüella’da süregelen medyatik savaşa ve manipülasyona karşı savaşmak.Bugün radyonun 15 çalışanı var ve çalışanlar yaşadıkları yerele ve komşularına yönelik programlar yapıyorlar. Amaç semt sakinlerinin mahallelerinde olup bitenden haberdar olmasının sağlanması, aynı zamanda da onların ideolojik, politik ve kültürel formasyonlarına katkıda bulunmak.

Ayrıca radyoda mahalle gençlerine radyo ve ses edit etme kursları veriliyor ve akabinde gençlere radyoda program yapma olanağı sunuluyor.

Manuel Petit bu gençlerden birisi ve radyo sürecini şöyle anlatıyor: “Radyo programı yapmak güzel bir deneyim, radyoya ilk gittiğimde ne yapacağıma dair kafamda hiçbir fikrim yoktu, ancak sonrasında verilen kurslar sayesinde radyo ekipmanlarının nasıl kullanılacağını, nasıl program yapılacağını yavaş yavaş öğrendim.”Komünün bir diğer iletişim projesi ise, belediyenin finanse ettiği TVS Pueblo vakfı. Bu vakıf sesli ve görüntülü içerik üretimi sayesinde mahalleleri özellikle gecekonduları görünür kılmak amacıyla 3 yıl önce kurulmuş.

Vakfın bileşenlerinden Nubia Capote: “La Pastora semtinde yok sayılan gecekondu bölgeleri vardı. Önceleri neredeyse kimse bu bölgeleri ve buralarda yaşayanları göz önüne almaz ya da onların ihtiyaçlarına kulak vermezdi, ama bugün TVS Pueblo vakfı sayesinde oralarda etkinlik yapıyor, oradaki gençlere kurslar veriyor ve sorunlarını görünür kılıyoruz” diyor.

Vakfın bünyesinde bir sinema salonu, kayıt stüdyosu, kurgu atölyesi, kütüphane, kurs salonu ve jimnastik salonu bulunuyor.

4 yıldır La Pastora semtinde yasayan Nubia Capote aynı zamanda 13 Nisan isimli kültürel ve sportif etkinlikler yapan bir kolektifin de sözcüsü. Komünün kültürel etkinliklerini koordine ediyor ve kendisini devrimci bir militan olarak tanımlıyor. 3 yıldır da TVS Pueblo vakfının yöneticiliğini yapan Nubia alçakgönüllü, yardımsever ve yaşadığı semtin sorunlarını kendi sorunu olarak görüyor ve ürettikleri videolarla mahalle yaşamını iyileştirmeyi amaçlıyor.

* Bu yazı CiudadCaracas adlı günlük gazetede yayımlanan ‘La Comuna Tres Raices Pionera en Comunicación’ adlı haber temel alınarak hazırlanmıştır.

Mustafa Özdemir, Caracas / Venezüella