ÇİN’in Yeni Emperyal Ekonomisi
Çin, Dünya Bankası ve Asya Kalkınma Bankası’nın rakibi olabilecek küresel finansal yapı oluşturma sürecini hızlandırıyor;Çin, Asya Altyapı Yatırım Bankası’nın esas sermayesinin 100 milyar dolara çıkarılması önerisinde bulundu. Çin Cumhurbaşkanı Xi Jinping Asya Altyapı Yatırım Bankası’nın kuruluş projesini geçen yıl Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği Teşkilatı APEC’in 21. Liderler Zirvesi’nde gündeme getirmişti. 7-8 Ekim tarihlerinde Endonezya’nın Bali Adası’nda yapılan Zirve’de Xi Jinping, Çin’in bölgesel altyapı inşasında önemli rol üstlenme kararını ifade ederek “Çin, altyapı yatırımları için yatırım ve finansman kanalları kurup geliştirmek için hazırdır” demişti.
O zamandan bu yana birkaç Orta Doğu petrol monarşisi dahilinde 22’den fazla ülke Çin projesine ilgi göstermiştir. Bu, Çin’in büyük bir başarısı olarak değerlendirilebilir.
Çin bu projenin devreye alınması konusunu bir sürü Avrupa’lı ülkeler, Avustralya, ABD ve Japonya ile görüştü. Ancak bu ülkelerin hissedarlar arasında girmesi halinde Pekin onların bankanın içindeki etkisini asgariye indirmeyi amaçlıyor. Çünkü yeni bankanın esas sermayesinin büyük kısmını Çin kendisi sağlayacak. Ayrıca Çin’in planına göre Asya Altyapı Yatırım Bankası her şeyden önce Asya Kalkınma Bankası’nın doğrudan rakibi olacak. Bu bankada ise esas sermayesinin yüzde 15,7’si ve 15,6’sına sahip olan ABD ve Japonya en önemli rol oynamaktadır.
Bu arada Çin sadece yüzde 5,5’ine sahiptir.
İnvestkafe isimli bağımsız ajansının banka analisti Grigoriy Birg, Çin’in yeni projesinin onun küresel finansal piyasadaki konumunu güçlendirmesine yardımcı olacağını belirterek şunu söyledi: ‘Bu projenin amacı, gelişmiş Batı ülkelerinin dünya finansal sisteminin üzerindeki hakimiyetini azaltmaktır. Gelecekte ta gelişmkete olan ülkeler ana rol oynayacak, günümüzde ise Çin dünyanın ikinci büyük ekonomisidir. Bu nedenle bu ülkelerin küresel finansal süreçleri kontrol altına alması lazım. İşte Çin’in Asya Altyapı Yatırımlar Bankası’nı kurmasının amacı budur’.
Görünüşe göre Çin’in yeni banka konusundaki olası ortakları Asya’dan Orta Doğu’nun üzerinden geçen Avrupa’ya yönelik olan yeni İpek Yolu’nun altyapısını finanse etme önerisine ilgi gösterdi. Çin, bu girişimi ileri sürmekle büyük bir ihtimalle kendisi için küresel piyasalarda ticari yayılmanın bir kanalını daha yaratmak istiyor. Uzman Grigoriy Birg, yeni bankanın Çin’in yabancı ülkelerin altyapısı üzerindeki kontrolü arttırma çıkarlarına hizmet edeceğini ifade ederek şunu söyledi: ‘Çin altyapı projelerine, ülke dışındaki gerçekleştirilen doğa kaynaklarının işletilmesi ve çıkarılması ile ilgili projelerine ilgi gösteriyor.
Bu projelere katılmasını sağlamak için onların finanse edilmesine belki yabancı ülkelerin özel şirketleri veya devlet bankalarıyla işbirliğini yaparak katılması lazım. Bunu örneğini Rosneft ve Gazprom şirketleriyle işbirliği veriyor’. Bankanın ilk projeleri arasında Pekin-Bağdat demiryolu inşaatı yer alıyor. Onun gerçekleştirilmesi için gereken paranın büyük kısmı Çin tarafından verileceği tahmin ediliyor.
